Godzina spania, po przesiadce, i wczesnym rankiem wysiadamy w Borsa. Peron jest, tory prowadzą dalej, a więc to nie koniec świata. Pytamy o zamek - odpowiadają, że to tu niedaleko. No, tak bez bagażu to byłby żaden problem. Spomiędzy wielkich drzew wyłaniają się mury. Brama jednak zamknięta. Chłopcy składają plecaki, my idziemy szukać adresu z kartki na bramie, młódź “obrabia” rosnące tu morwy. Osada jest rozległa, numeracja domów wskazuje, że trzeba zawrócić więc wracamy bo i naprzeciw nam spieszą z informacją, że dobrze trafiliśmy i jest już szef. Wita się z nami ciepło starszy pan, gościnnie otwiera podwoje. Dzień zaczyna się upalnie, a więc nie ma na co czekać i trzeba rozbić namioty.

Chłopcy pobawili się z godzinę z omasztowaniem, jak z kostką Rubika, i rezultat był zadawalający - “ósemka” skryła koło południa ich i bagaże.

Wprawdzie szef zamku wolałby, żebyśmy rozbili się poza zamkiem w cieniu wielkich dębów ale intuicyjnie zaprotestowaliśmy. I mieliśmy przeczucie - tam komary pożarłyby nas przez dwie noce. Wszystkiego można było się spodziewać, ale takich stad komarów dawno nie widzieliśmy. Namioty stanęły wiec na zamkowym podwórcu. Wkrótce inni uczestnicy też się tu przenieśli.

Żeńskiej części naszej grupy pozwolono zamieszkać na zamku. Nad drzwiami wisiał nietoperz, od czasu do czasu spadało trochę tynku, i czy wielka to pociecha, że była to izba, w której przyszedł na świat słynny Rakoczy? Jeśli wyznacznikiem luksusu jest metalowe łóżko z siatką i materacem, to było to książęce przyjęcie.

Światło było. W zamian za ten luksus damska mniejszość miała do dyspozycji tylko zimną wodę w swej umywalni. Nie należy tego jednak odczytywać jako narzekania. Przywitał nas pan Jenö Hajdu, prezes Towarzystwa Pamięci im. Ferenca Rakoczego II i organizator całego przedsięwzięcia. Sympatycznie!

Po krótkim odpoczynku - obiad i wyruszamy do pracy (nic za darmo!). Zaczynamy od prac porządkowych wokół zamku. Popołudniowy upał daje się we znaki, zmęczenie podróżą zresztą też. Ratuje nam “życie” sygnał na kolację, a przedtem solidne mycie. Letnie dni są jednak długie - zwiedzamy wszystkie dostępne zakamarki zamku. Odnajdujemy tu i ówdzie stare ślady - piece, herb, napisy.

Zamek budowano zapewne w kształcie czworokąta, baszty już nie istnieją, poza śladami jednej z północnej strony. Od południa budowla jest otwarta - ograniczona prowizorycznym płotem. Budynki są jednopiętrowe pokryte chyba niedawno dachówką. Większość otworów okiennych nie ma jeszcze okien, na piętrach niewiele jest drzwi i stąd wystraszone “najazdem” jaskółki niespokojnie zaglądające do swych gniazd pod sufitem. W części wschodniej zakładane są nowe stropy. Zastanawiamy się jaki będzie nasz udział, bo pracy tu trzeba ogrom i ludzi też.

W miedzy czasie docierają kolejni uczestnicy. Są Węgrzy i Rumuni z Satu - Mare (a więc z d. węgierskiego Szatmaru). Próby porozumiewania się - w grę wchodzi tylko węgierski, ale mamy słowniki i wszyscy sobie radzą. A z szefem - po słowacku (i mniej, więcej wiemy o co chodzi). No, czasami coś się zdarzy - zamiast iść na posiłek czekamy na dziedzińcu, itp. drobne “niedogodnienia”.

Tego dnia jeszcze przykładnie zaległa cisza na zamku wraz z zachodem słońca.

Nazajutrz pobudka o szóstej. O świtaniu (a może i przed) obudziło nas “JÔ REGELT!”. Jednak dopiero trzecia runda szefa po kolejnych namiotach spowodowała, że rozespane bractwo poczęło pojedynczo wyłaniać się z ręcznikami.

Spacer na śniadanie w miejscowym domu kultury (bo trzeba uzupełnić, że na posiłki wędrowaliśmy 3 x dziennie prawie do stacji, co dla odchudzających się miało swe dobre strony) ożywił grupę. Zaraz po powrocie dostajemy wyposażenie osobiste - kopaczki, siekiery, piły itp. sprzęt. Krzaki i drzewa stawiają opór, konary są bezlitosne, słońce grzeje tak, jak na południu przystało. Zużywamy hektolitry wody - i do picia i do mycia.

Uff! Wytrzymaliśmy do obiadu. W południowym skwarze wyprawa na obiad. Ruszamy ospale. Po obiedzie jednak niemal cała grupa wyrusza na poznawanie okolicy. Kusi kąpiel w Bodorgu, chociaż bezpieczny on nie jest ze swymi stromymi brzegami i wartkim nurtem. A plaża jest na przeciwległym brzegu. Wcześniej jednak trzeba przebrnąć trasę wokół różnych mokradełek z rojami dokuczliwych komarzątek. A potem błyskawicznie zanurzyć się w wodzie.

Wieczorem przed namiotami rozpala się ognisko. A na kocykach są słowniczki...

Trzeciego dnia chłopcy trochę się buntują, chaszcze nie poddają się łatwo, pojawiły się pęcherze na dłoniach, śniadania było mało i w ogóle poszedłby sobie człowiek gdzieś na wycieczkę...

Stalowy przeprowadza swoje słynne indokrynacyjne rozmowy.

Po południu oglądamy film video o młodych latach Rakoczego. Słuchamy historii zamku i osady. W sali klubu zgromadzono już wiele interesujących pamiątek. Przeglądamy kronikę.

70 Lecie Stalowej Trzynastki w oczach TPPW

9 MARCA 1996

Po raz pierwszy naszą siedzibę odwiedził Attache ds. wojskowych Ambasady Węgierskiej p. Péter Szabo. Towarzyszyła mu małżonka i zaprzyjaźniony ’’łódzki szef ” Studium Nauczania Języków Obcych płk Edward Jędrzejewski. Wspólnie z p. Terezją Barkanyi udaliśmy się do szkoły przy ul. Staszica, gdzie tym razem rolę gospodarza przejęli harcerze z XIII ŁDH im. Gen. J. Bema. Przybyli tam także prezes Stowarzyszeń Polsko-Węgierskich p. Jan Stolarski i wice prezes Warszawskiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Węgierskiej im. J. Antalla p. Mieczysław Ostoja-Mitkiewicz- były harcerz i boglarczyk.

Tu odbyła się uroczystość związana z 70-leciem drużyny, które przypadało wprawdzie wcześniej ale z powodów finansowych i organizacyjnych mogło się odbyć dopiero teraz. Tutaj bowiem po wielu staraniach wróciły pamiątkowe tablice poświęcone byłym harcerzom. Ten właśnie budynek szkolny był pierwszą siedzibą drużyny. Z tym też gmachem wiąże się udana próba wyniesienia sztandaru drużyny, już po zajęciu go przez niemieckich żołnierzy. Bohaterka tego czynu choć nie mieszka już w Łodzi, była obecna na uroczystości. Na szkolnym holu, który stał się centralnym miejscem uroczystości, ze względu na umiejscowienie tablic, zasiedli byli członkowie drużyny i osoby związane z nią przez lata oraz zaproszeni goście, wśród których obok wymienionych powyżej znaleźli się także: przedstawiciel wojewody Łódzkiego, attache ds. wojskowych Ambasady Turcji, przedstawiciele władz harcerskich, zaproszeni dyrektorzy i delegacje szkół, członkowie TPPW i ci wszyscy, którzy służyli wsparciem w przygotowaniach. Uroczystą zbiórką rozpoczęła o 15.13 gromka komenda przybocznego. Orkiestra garnizonu, specjalnie przybyła na uroczystość, odegrała hymny państwowe Węgier, Turcji i Polski. Wprowadzono sztandar drużyny. Odczytano okolicznościowy rozkaz drużynowego Drużynowy hm. Krzysztof Łęcki “Stalowy” wręczył przyznane przez Radę Drużyny Odznaki Honorowe, które otrzymali: poprzedni drużynowy, hm. Zajączkowski, Ewa Chałaj oraz TPPW, dyrektor XXXVLO Szczególnego znaczenia nabiera wyróżnienia tą odznaką w kontekście faktu, iż przez te wszystkie lata istnienia drużyny przyznano dotąd 50 odznak. W rozkazie zawarto wyróżnienia, przyznanie wyższych stopni harcerskich i sprawności. W równo ustawionych szeregowych zafalowały dotychczas nieruchome łaski /jeszcze jeden element zachowany z dawnych lat/, kiedy wyczytani pojawiali się przed drużynowym aby w rytualnym akcie uzyskać potwierdzenie mianowania. Po wyróżnieniach odbyło się ponowne odsłonięcie tablic którego dokonali: dyr. Wiesława Kopytek i dh Zdzisław Fangrat jeden z najstarszych już członków drużyny/ i brat Tadeusza Fangrata – pisarza i tłumacza literatury węgierskiej, co warte jest przypomnienia na naszym gruncie/. Delegacje złożyły kwiaty. Następnie drużyna otrzymała nowy sztandar drużyny. Inicjatorem było TPPW w uznaniu zainteresowanie tematyką węgierską , kultywowanie pamięci bohatera i udział w różnych akcjach / m.in. obóz letni w Borsi. Dzięki pomocy wielu osób /WIK, plastycy/ a przede wszystkim głównej jej wykonawczyni p. Wolskiej z retkińskiego koła “Frywolitki” przedsięwzięcie udało się zrealizować. Nowy sztandar to niemal wierna replika sztandarów węgierskich oddziałów honwedów z okresów walk 1848-49 czyli Wiosny Ludów.

Szarfę z nazwą drużyny zawiesiła prezes TPPW, przekazując sztandar attache wojskowego Ambasady Węgierskiej p. Peterowi Szabo, który wręczył sztandar drużynie. Z życzeniami i upominkami wystąpili: attache wojskowy p. Peter Szabo, wicedyrektor WIK- u Terezji Barkany i /nawiązując do Narodowego Święta Węgier- 15- marca i tradycji honwedów- obrońców Ojczyzny/ , prezes Federacji- J. Stolarski oraz uczestniczące delegacje zaprzyjaźnionych drużyn. Głos zabrał też przedstawiciel ambasady Turcji- w przeciwieństwie do naszych Węgrów mówił tylko po turecku. Odczytano listy komendantki Hufca Łódź- Bałuty i Chorągwi Łódzkiej.

Pojawiły się okolicznościowe torty. Ten główny /mający coś wspólnego z TPPW/ nie przetrzymał trudów podróży i chwili prezentacji przypominał nieco Wzgórze Gellerta po gwałtownym w czwartorzędzie, ale napis i znak drużyny pozostał niezniszczalny i dokumentował na zdjęciach czyja ton uroczystość. /Zresztą skutecznie oparł się pokusą różnych- mniejszych i większych- gryzoni, chcących sprawdzić czy to też jest jadalne. Ale zanim pochłonięto wszystkie uroczyste torty, zebrani uczestniczyli w uroczystej mszy polowej. Następnie zwiedzano okolicznościową wystawę przygotowaną z myślą o podsumowaniu tak ważnego jubileuszu. Znalazło się tu wiele unikalnych materiałów, dokumentów, rekwizytów. Stare kroniki i zdjęcia przypominały dawne lata. Były tu ślady dawnych obozów, udziału w wojnie, powojenne starania o utrzymanie drużyny i harcerskiej symboliki a przede wszystkim ogromnie dużo o patronie drużyny p. Ostoja - Mitkiewicz dzielił się wspomnieniami z okresu pobytu na Węgrzech i szkoda, ze zabrakło czasu na dłuższe spotkanie. Dla wielu uczestników było to spotkanie po latach. Serdeczne spotkanie ludzi sobie bliskich. Wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe potwierdzenie udziału a stał się nim nieco tylko spreparowany do potrzeb – dawny banknot 10 złotowy z podobizną Bema i chociaż żartowano, że podlega on waloryzacji a więc wart jest kilkaset złotych, wielu było chętnych do uiszczenia należności. I choć szkoła przeżyła uroczystość, niemal jak najazd Hunów/ oj, wiele było obaw p. Dyrektor czy wytrzymają werwę garnizonowej orkiestry- a “mury runą, runą .../ - to była to potrzebna i drużynie i nam wszystkim , podniosła i doniosła harcerska rocznica. A rozmowy i dyskusje w grupkach, podzespołach i klubach zainteresowań trwały jeszcze długo po zakończeniu oficjalnego spotkania.

Stalowa Trzynastka w miesięczniku Towarzystwa Przyjaźni Polsko Węgierskiej.

Baratsag nr 40 ~ Marzec 1996

TPPW

XIII ŁDH im. gen. Józefa BEMA

XIII Łódzka Drużyna Harcerzy im. Bema powstała na łódzkich Bałutach w 1924 roku. Ich pierwsze lokum to szkolny budynek, dziś przy ul. Staszyca 1/3, do którego po latach wróciły znowu pamiątkowe tablice. Zaczynali w trudnym powojennym okresie przywracania Polski. Ale byli młodzi, sprawni, chcieli poznać kraj i ludzi. Lata dwudzieste i trzydzieste charakteryzuje wzrost liczebny, dążenie do zdobycia kolejnych stopni wtajemniczania w harcerskiej służbie. W dziesiątą rocznicę istnienia otrzymują sztandar drużyny, pieczołowicie strzeżony, podczas wszystkich kolejnych meandrów historii, do dziś. Są już wówczas drużyną wielo pokoleniową- mają gromadę zuchów, harcerzy młodszych i starszych oraz zespół /krąg/ instruktorów. Zaliczyli pierwsze wycieczki, biwaki i obozy. Próbują określić swoją tożsamość- budują kajaki. Bardziej zafrapuje ich jednak lotnictwo – dziedzina, która w tych latach “pociągnęła” wielu młodych ludzi. Stąd się wzięła uzupełniająca nazwa “Stalowa Trzynastka” i te szare chusty /przepraszam – stalowe / i barwy drużyny. W 1934 roku są już obecni na Międzynarodowym Zlocie Skautów w Gödöllo. Marzenia o powtórnym pobycie mogły się spełnić dopiero w 1995 roku i to tylko częściowo. Przed wojną budowali stanicę w Grotnikach. Uzyskali własną siedzibę – podarowany domek przez dobroczyńcę. Mają kłopoty z prawem własności do niego do dzisiaj. Ostatni obóz przed wojną odbywał się w Zaleszczykach. Wrócili wcześniej. Byli przygotowani do zadań, które stały się faktem. Czynnie bronili Polski przed najeźdźcami – młodsi w Łodzi w ramach Harcerskiego Pogotowia Wojennego, starsi na szlakach bojowych armii polskiej i podczas obrony Warszawy. Nie wrócili w komplecie. Ich nazwiska – to pierwsza tablica pamięci. Później była konspiracja – bo przecież i tam nie mogło ich zabraknąć. Krótki etap w wyzwolonej Polsce i dalsza walka o przetrwanie i bycie w nowych, wcale nie łatwiejszych warunkach. Nadal ginęli i musieli odchodzić ludzie. Przetrwali lata pięćdziesiąte i późniejsze wraz ze swym Patronem. Kultywują stare harcerskie tradycje, które dla wielu z nas nie mają nigdzie indziej. Ocalili sztandar i wiele dokumentów swego istnienia. Teraz są razem z nami. Chcemy, aby swego Patrona poznali także przez pryzmat węgierskich ocen i faktów, żeby poznali kraj któremu ich Bohater poświęcił tak wiele w imię wspólnej walki. Będzie o tym przypominać nowy sztandar, który z takim trudem udało się nam im ofiarować. Nie jest to zapis historii drużyny – to uczynili już oni sami i być może pozwolą kiedyś przedrukować. Czuwaj! “Starsze druhny” życzą Wam wiele harcerskich sukcesów!

21 czerwca 1996

– to tradycyjny koniec roku szkolnego dla klas ósmych. Byliśmy zaproszeni do Szkoły im. Bema. W tym ważnym dla absolwentów /dla nas zaś już nie bezimiennym grupy ale sympatycznych Kaś, Magd, Michałów, Piotrusiów – reagujących żywo na wszystko co węgierskie/, pojawił się również spóźniony ach, te wąskie łódzkie ulice! Laci. Było wiele życzeń i podziękowań, uroczystość przekazania sztandaru, nagrody i listy pochwalne. Cóż mogliśmy ofiarować naszej Szkole, która oprócz znanych kłopotów ma problem także z naborem pierwszoklasistów? Życzymy im przecież najlepiej! Czy bocian /eksponat do klasy biologicznej/ nie był tego najlepszym wyrazem? Węgierski akcent też był. Kupiony Esztergomie wielki Węgierski ołówek posłuży P. Dyrektor w nowym roku szkolnym do mianowania najmłodszych uczniów szkoły. Dużym zainteresowaniem cieszyła się przygotowana wystawa zdjęć z wycieczki do Budapesztu. Przekarmiony przez p. Dyrektora Laci /to też metoda walki o prymat!/ nie miał już siły ani na odwiedziny w CHINA-TOWN ani na spotkanie w siedzibie. I jak tu wierzyć dyplomacie?.

27 czerwca 1996

Chcieliśmy pojechać do Krakowa , ale się nie udało. Przecież nie mogliśmy zapomnieć , że kończy swą kadencję w Polsce p. Istvan Kovasc! Pan Konsul dotarł jednak, choć na krótko do Łodzi – co bardzo nas uradowało. Czekaliśmy więc cierpliwie wspólnie z harcerzami z XIII ŁDH, aż Warszawa wspaniałomyślnie wypuści ze swych objęć także i “naszego” Konsula i doczekaliśmy się. Trudne są takie spotkania. Zawsze chcemy wtedy przypomnieć wszystkie miłe chwile, utrwalić pamięć o nich na długo, bo rzadko zdarzają się po latach powtórne powroty. I mimo, iż mija w takich chwilach kilka lat kontaktów, to chciałoby się wszystko przedłużyć, zmienić bieg zdarzeń, żeby trwało jeszcze rok, dwa...

A jednocześnie nie może być przecież smutno. Pytań było wiele: co to znaczy być konsulem, po co konsul i dlaczego właśnie w Krakowie /bo skąd mogliśmy wiedzieć, że Kraków to taka wielka miłość?!/, po co powrocie, a przede wszystkim skąd ta miłość do Bema /słynie przecież Polska z dziewczyn najwspanialszych pod słońcem a tu raptem tyle uczucia dla starego, brzydkiego Bema /.

Łódzkie drobne upominki być może nie pozwolą zapomnieć o Łodzi.

Lesco, wino i zapowiedź dalszych kontaktów osłodziły nieco czas rozstania.

Do zobaczenia więc w Budapeszcie lub w Łodzi !

ODWIEDZINY W LESIE

XIII ŁDH w 1996 na miejsce swego obozowiska wybrała lasy pilskie niedaleko miejscowości Ptuszna.

Jedziemy tam z państwem Barkanyi /Dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury/.

A mamy dotrzeć na podstawie wskazówek Stalowego.

Dopóki korzystamy tylko z mapy, problemów nie ma.

Stalowy mówił że ..... oj, Stalowy, Stalowy!

Pytamy tu i tam. Na szosie żadnego drogowskazu nie widać. Mieszkańcy wskazują drogę "do harcerzy". Ale czy oni są z Łodzi?

Na dodatek skończyła się słoneczna pogoda. Odległe grzmoty zapowiadają przyzwoitą burzę.

Zapowiedziany napis, wskazujący drogę do stanicy.

Przejeżdżamy albowiem samochód był dobrej marki a taki napis farbą na asfalcie najlepiej widać z konnego zaprzęgu.

Wracamy tędy i skręcamy w leśny dukt. Po chwili spostrzegamy charakterystyczny dla harcerskich obozowisk "szlaban" z rusztowaniem a la brama, a ponieważ jest podniesiony i widać w oddali ludziki w rogatywkach - wjeżdżamy.

Zjawia się Stalowy. Przekazujemy to, co w tej Gł(pt)uszy jest nawet uzasadnione .

Nadzwyczaj gorliwie i wylewnie zaproszenie Stalowego na obozową specjalność, wskazuje z dużym prawdopodobieństwem, że w potrawce były resztki z wczorajszej kury.

W towarzystwie komendanta obozu (tzn. Stalowego) a w cywilu także i Członka Zarządu TPPW, idziemy zwiedzić obozowisko. Przy,, bramie” pręży się mały wartownik.

Namioty ustawiono na planie kręgu. Na środku maszt z flagą i płonący ogień doglądany przez służbowy zastęp. Obóz przyjął w tym roku SŁOWANIE i stąd też ten “płonący wiecznie ogień”.

Przed namiotami pomysłowe totemy, symbolizujące nazwy zastępów i stojaki na menażki.

Zaglądamy też tu do obozu harcerzy z warszawskiej Woli, którzy stworzyli przedziwną, piętrową konstrukcję obronnej wieży. To też związane jest nazwą obozu – oni są z kolei templariuszami i właśnie szykują się do walnej potyczki na drewniane miecze i topory.

A w “słowiańskim” obozie trwa bieg sprawnościowy, w którym zupełnie dobrze spisują się zuchy. Nie przeszkadzamy więc zwiedzamy najbliższą okolicę. Ptusza to jedna z wielu małych osad w pasie pojezierza. Zaczynamy od stacji kolejowej. Na czerwonym budyneczku dumny (chociaż nieco krzywy) napis : DWORZEC PKP. I nic to, że pociągi do Łodzi tu się nie zatrzymują, ale w przeciwnym kierunku można się zabrać! Szosa jest właśnie remontowana (ależ wspaniale działa informacja - decyzja o wyjeździe zapadła dopiero wczoraj a tu nawet drogę przygotowali na powitanie!). W przydrożnym sklepie można nabyć to i owo. W pobliskim zajeździe dają lepsze piwo niż kawę. Pan Zoltan Barkanyi popatruje na mapę i proponuje zobaczyć Jezioro Złotowskie, mimo iż burza wisi w powietrzu. Mijamy osiedla i wsie już w deszczu. Do samego Złotowa już nie dojeżdżamy. Nad jeziorem budzimy zdziwienie wędkarzy. W taką pogodę samochód z dyplomatyczną rejestracją mógł tu tylko zabłądzić. W słoneczne popołudnie zakątek ten jest zapewne bardzo malowniczy ale teraz można tylko puścić wodze wyobraźni, podpatrując przez uchylone szyby. Nie straszymy więcej ryb ani wędkarzy. W powrotnej drodze zatrzymujemy się na kilka minut przy zabytkowym kościele w Tarnówce. Deszcz pada jakby mniej. Samochód zostaje pod harcerską strażą. Idziemy na spacer. Kilkadziesiąt metrów za obozem strome, piaszczyste zejście do wody ze strzegącą go, poskręcanymi konarami, sosną. Szuwary, podrywające się do lotu wodne ptactwo i siniejący w mżawce las. Po drugiej stronie wody mogą sugerować, że jest to jakieś małe jeziorko. Jest jednak zakole płynącej tutaj rzeki Gwdy.

Zaczyna padać intensywniej i mimo piaszczystego podłoża, natrafiamy coraz częściej na gąbczaste mokradełka. Wracamy do obozowiska , gdzie otrzymali śmy do dyspozycji nieprzemakalną od góry "dziesiątkę"

ale skutecznie podmywaną od dołu. Symbolem wyróżnienia jest żarówka zawieszona u wejścia.

Gasimy nikłe światełko i degustujemy zawartość ciemnych butelek. A może już warto "zakopać" się w kocyki? Nie uda się. Stalowy czuwa. Kolacja na stole.

A zaraz potem harcerski kominek (bo w takim deszczu ognisko stało się niemożliwe). Zapłonął rząd zniczy.

Pałatki i kije. Sceneria przypomina mickiewiczowskie "Dziady" - mokro i ciemno ale na pewno nie głucho. Harcerskie komendy, okrzyki i piosenki.

Pani Terezia Barkanyi, po wprowadzeniu Stalowego, opowiada o pochodzeniu Madziarów i obchodzonej właśnie ważnej dla Węgrów rocznicy.

Harcerska zabawa trwa. Podsumowany zostaje bieg sprawnościowy. Dla najlepszych - przywiezione soki, cukierki i arbuz. Oboźny odczytuje zabawną, wewnętrzną pocztę obozową. Zastępy "zwalczają" się piosenką. Kończy kominek i harcerki dzień zwyczajowo, tradycyjna pieśń "Bratnie słowo"...

A kiedy zuchy zostaną ułużone w namiotach i warty sprawdzone, w kuchni spotyka się obozowa kadra. Ciepło tu i zacisznie. Dają gorącą herbatę. Opowieść o Węgrach trwa. Instruktorzy żartują, dzieląc "z pod ziemi" wyciągniętym ciastem i uchronionymi z kolacji resztkami kanapek. O świcie pada nadal. Grupa nieco strasznych harcerzy wyrusza, mimo to, na wyciczkę do Kołobrzegu. Biorą prowiant i upychają w jeepie, który ma chyba wnętrze z gumy. Pozwala się też uruchomić. Do ósmej mało kto, poza służbowymi, wyłania się z namiotów. Miejsce hotelowe w reprezentacyjnej "dziesiątce" zostają zwolnione. Państwo Barkani decydują się jechać do Gdańska odrobinę wcześniej. A w obozie same straty. Deszcz zgasił ‘’wieczny’’ ogień. Mokra flaga smutno zwisa z masztu. Śniadanie bardzo się spóźniło. W końcu pojawiła się chuda, ciemna zjawa – Stalowy. Jest zasmucony wyjazdem węgierskich gości. Przytula pozostawioną poduszeczkę. Pada. Nawet kawa podana w "blaszaku" i na werblu nie zachęca do wyjścia z namiotu. Ściana mokrego deszczu. Zastępy przyswajają "teorię" czyli historię drużyny, harcerstwa i wymagań na stopnie. Stalowy nie zgadza się na wyjście zastępu na zaplanowany biwak. Chłopcom pogoda nie przeszkadza i próbują protestować. Rację musi mieć jednak komendant. Po południu jakiś pociąg podobno jedzie jednak do Łodzi. Do Jastrowia (najbardziej stacji, gdzie się taki pojazd zatrzymuje) z nowym towarzystwem podróży dojeżdżamy pożyczonym polonezem, którym w nocy dotarli tu "starsi" druhowie zwabieni mirażem pogodnego weekendu.

Tuż przed północą, spóźniony pośpieszny dalekobieżny zatrzymuje się na stacji Łódź – Kaliska. Koniec z wyjazdami w tym sezonie!